Görevsel Sesbilim Nedir? Dilin İşlevsel Müziğine Bir Bakış Dil, yalnızca kelimelerden değil; seslerin anlamla buluştuğu gizli bir düzenden oluşur. Bu düzenin bilimsel incelenmesi, dilbilimin ses katmanını oluşturan sesbilim (fonoloji) alanına aittir. Ancak görevsel sesbilim (functional phonology), klasik sesbilimden farklı olarak, seslerin yalnızca biçimsel özelliklerine değil, işlevlerine — yani iletişimdeki rollerine — odaklanır. Görevsel sesbilim, dilin ses sistemini anlamın taşınması ve iletişimin etkinliği açısından çözümler. Bu yaklaşım, sesleri birer “işaret” değil, birer “işlev” olarak görür. Görevsel Sesbilimin Tarihsel Arka Planı Görevsel sesbilim anlayışı, 20. yüzyılın ortalarından itibaren dilbilimsel düşüncenin biçimselciliğe karşı geliştirdiği bir tepkidir. 1930’larda Prag Dilbilim Okulu’ndan Nikolai Trubetzkoy ve…

Greyfurt Aç Karnına İçilir mi? Kültürlerin Sofrasına Antropolojik Bir Yolculuk Bir antropolog olarak, her sabah içilen bir bardak greyfurt suyu bile bana yalnızca bir beslenme alışkanlığı değil, bir kültürel metin gibi görünür. İnsan topluluklarının nasıl beslendiği, neyi ne zaman tükettiği ve hangi yiyeceğe hangi anlamı yüklediği; hepsi kimliğin, aidiyetin ve toplumsal düzenin sessiz birer ifadesidir. Peki, greyfurt aç karnına içilir mi? sorusu yalnızca bir sağlık tavsiyesi midir, yoksa kültürel bir ritüelin kapısını mı aralar? Bu yazıda, greyfurtu bir meyveden çok bir sembol olarak göreceğiz — çünkü her yudumda insanlığın çeşitliliği, inancı ve yaşam ritmi gizlidir. — Ritüellerin Sofrasında: Greyfurtun Gün…

G.I. Kelimesi Ne Anlama Gelir? Ekonomi Perspektifinden Bir İnceleme Ekonomi, kaynakların sınırlılığı ve seçimlerin sonuçları üzerine inşa edilen bir bilim dalıdır. Her ekonomik karar, bir kaynak tahsisi gerektirir ve bu tahsis, genellikle insanlar ve toplumlar için farklı sonuçlar doğurur. Ekonomistler, bu kararların bireysel, toplumsal ve piyasa düzeyindeki etkilerini inceleyerek, ekonomik teorileri geliştirmeye ve çeşitli olasılıkları değerlendirmeye çalışırlar. Bu bağlamda, “G.I.” terimi, bir anlam kaymasına yol açan ve farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyan bir kısaltma olarak karşımıza çıkar. Peki, ekonomi dünyasında bu kısaltma ne ifade eder ve nasıl bir rol oynar? G.I. Terimi ve Ekonomideki Yeri G.I., aslında iki farklı anlam…

Zihnin Yorgunluğu, Bedenin İfadesi: Göz Altı Torbalarına Psikolojik Bir Bakış Bir psikolog olarak insan davranışlarını gözlemlerken sıkça fark ettiğim bir şey var: beden, duyguların diliyle konuşur. Yüzümüz, çoğu zaman farkında bile olmadan iç dünyamızın bir haritasını çizer. Evde göz altı torbaları nasıl geçer? sorusu ilk bakışta kozmetik bir merak gibi görünse de, aslında zihinsel yorgunluğun, duygusal yüklerin ve sosyal baskıların görünür hale gelmiş halidir. Bu yazı, göz altı torbalarını sadece fiziksel bir “cilt problemi” olarak değil, bilişsel, duygusal ve sosyal psikoloji ekseninde ele alıyor. Çünkü insan bedeni, zihnin duygusal arşividir; göz altındaki bir gölge bile bastırılmış bir düşüncenin yankısı olabilir.…

Harap Olsun Ne Demek? (Ve Neden Bazı İnsanların Harap Olması Hepimizi Eğlendiriyor?) Hayat bazen öyle anlar yaşatır ki, dilimizdeki kelimeler bile minik bir tiyatro sahnesine dönüşür. İşte “harap olsun” tam da bu sahnede başrol oynayan bir karakterdir. Ne tamamen öfke dolu, ne de tamamen üzgün… Tam ortasında duran, biraz dramatik, biraz da kahkahalık bir ifadedir. “Harap olsun!” dediğinizde aslında sadece bir şeyin bozulduğunu değil, duygularınızın da minik bir tiyatroya çıktığını ilan ediyorsunuz. — Erkekler İçin: Harap Olsun = Sistem Çöktü! Erkekler için “harap olsun” genellikle bir stratejik felaket anıdır. Bilgisayar bozulmuştur, telefon yere düşmüştür ya da takım son dakikada gol…

Birebir Görüşme Yöntemi Nedir? Felsefi Bir Yaklaşım Bir filozofun gözünden bakıldığında, her birebir görüşme aslında iki varlığın birbirine dokunma çabasıdır. Sözler, sadece ses dalgalarından ibaret değildir; onlar, bir bilincin başka bir bilince ulaşma girişimidir. “Ben” ile “sen” arasındaki bu diyalog, varlığın kendisini tanıma sürecinin küçük bir örneğidir. Bu nedenle birebir görüşme yöntemi, yalnızca iletişimsel bir araç değil; aynı zamanda etik, epistemolojik ve ontolojik düzeyde bir karşılaşmadır. Epistemolojik Boyut: Bilginin Yüz Yüze Doğuşu Felsefede epistemoloji, yani bilginin doğası, insanın dünyayı nasıl kavradığıyla ilgilidir. Birebir görüşme yöntemi, bilgi üretiminin en saf hâllerinden birini temsil eder. Çünkü burada aracılar yoktur: ne kalabalığın gürültüsü,…

Ekonomist gözüyle: kaynakların sınırlılığı üzerine düşünürken aklıma gelen soru şudur: “Hangi seçim, hangi maliyetlerle ibraz edilir?” Sağlıkla iş arasında sıkışan birey, rapor alırken yalnızca sağlık bedelini değil, gelir kayıp riskini de düşünür. 5 günlük rapor için “kaç para ödenir?” sorusu, sadece bireysel maddenin hesabı değildir—aynı zamanda piyasa dinamiklerinin, kurumların ve toplumsal refahın kesişiminde duran bir sorundur. Aşağıda 5 günlük rapor ödemesini iktisadi kararlar, piyasa sınırları ve toplumsal adalet ekseninde ele alacağım. — “5 Günlük Rapor” Ne Anlama Gelir? Türkiye’de sigortalı çalışanlar, sağlık raporu (yaklaşık iş göremezlik raporu) aldıklarında, SGK tarafından belirli şartlarla geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) ödenir. Ancak…

İçin Kelimesi Bağlaç Mı? Felsefi Bir Bakış Açısı Bir Filozofun Gözünden Dilin Anlamı Dil, insanın dünyayı anlama, yorumlama ve diğer insanlarla iletişim kurma aracıdır. Felsefe, dilin ve anlamın derinliklerine inmeyi, kelimeler ve semboller aracılığıyla gerçekliği kavramayı amaçlar. Dil, sadece düşüncelerimizi iletmek için bir araç olmanın ötesinde, bizim varlık anlayışımızı şekillendiren bir etken, bir yansıma olarak karşımıza çıkar. Felsefi bir bakış açısıyla, her kelime bir taşıyıcıdır; bir anlam yükü taşır ve kendi içinde bir varlık barındırır. Kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşan cümleler, dilin ontolojik yapısının temelini oluşturur. Bu noktada, “için” gibi basit bir kelimenin anlamı, sadece dilbilgisel bir incelemenin ötesine geçer.…

Gök Bilimci Olmak İçin Hangi Liseye Gidilir? Gücün, Bilginin ve Toplumun Kesişim Noktası Bir siyaset bilimci olarak gökyüzüne baktığımda, yıldızları yalnızca fiziksel varlıklar olarak değil; iktidar ilişkilerinin, bilgiye erişim eşitsizliklerinin ve kurumsal yapıların sembolleri olarak görürüm. Her yıldız, bir kurumun ya da ideolojinin ışığı gibidir: kimisi parlar, kimisi sönmeye yüz tutmuştur. Bu bağlamda, “Gök bilimci olmak için hangi liseye gidilir?” sorusu, yalnızca akademik bir yönlendirme değil; bilgiye, bilime ve güce kimin erişebildiğini sorgulayan politik bir meseledir. Çünkü gökyüzünü anlamak, aslında yeryüzündeki güç düzenini anlamaktır. — Eğitim ve İktidar: Kimin Gökyüzü Daha Mavi? Siyaset bilimi perspektifinden bakıldığında, eğitim sistemleri birer iktidar…

Kuru Havada Ne Bulunur? Bilim, Toplum ve Adaletin Kesişiminde Bir Yolculuk Bir soru sorayım size: “Kuru havada ne bulunur?” İlk bakışta basit, neredeyse lise fen kitabından çıkmış gibi bir soru. Ama işin içine biraz toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve adalet perspektifi katınca, bu sorunun hem bilimsel hem de sosyal anlamda düşündürücü bir derinliği olduğunu fark ediyoruz. Gelin birlikte, hem atmosferin içindeki elementleri hem de toplumun içindeki dinamikleri yan yana düşünelim. Kuru Havada Gerçekte Ne Var? Bilimsel açıdan baktığımızda, kuru hava büyük oranda azot (%78) ve oksijen (%21) içerir. Geri kalan küçük kısımda argon (%0,9), karbondioksit (%0,03) ve eser miktarda neon, helyum,…